Dün, Boris Johnson’ın okulları kapattıklarını açıklaması üzerine İngiltere’nin geç de olsa aklının başına geldiği ve strateji değiştirdiği üzerine bir sürü yorum okudum sosyal medyada. Oysa yaklaşımda bir değişim olduğunu düşünmüyorum, beklenen bir karardı. Son bir haftada buradaki gelişmelerden bahsedip, sokakta neler olduğunu aktarmak istiyorum. İngiltere’nin neden bütün dünyanın aksine bir strateji ile ilerlemeyi tercih ettiğini gözlemlerime dayanarak naçizane yorumlayacağım.

Sizin de karşınıza çıktığını düşündüğüm şu grafikle başlayalım. Salgının en başından beri, İtalya gibi örneklere rağmen ısrarla önlem almayan bir devlet. Tutturmuşlar bir “sürü bağışıklığı” aynı bizim “yapısal reformlar”… Yayılmaya müdahale etmezlerse halk buna bağışık hale gelecekmiş. Böyle olup olmayacağını kimse bilmiyor. Hastalığın mutasyona uğrayarak ilerlemesi ve çok daha kötü sonuçlara yol açması bile bir ihtimalken Johnson’a bu riski aldıran ne? Bir hafta önceye gidelim, geçtiğimiz Perşembe vaka sayısı hızla artarken bir basın toplantısı gerçekleşti. Önlem almayışlarını “sürü bağışıklığı” ile açıkladılar ve Johnson “birçok aile sevdiklerini vaktinden önce kaybedecek” dedi. Bunun da en büyük nedeni olarak salgının çoktan önüne geçilebilecek evreyi geçmiş olmasını gösterdiler. En çok şaşırdığım birkaç biliminsanı dışında halkın bu karara isyan etmeyişiydi. Bir noktada daha sıkı önlemler alınmasının gerekli olacağını ancak bu aşamada hastalığın henüz bunu gerektiren hızda yayılmadığını söyleyip doğru zamanda doğru aksiyonlar almanın altını çizdiler. O günlerde Premier League harici herhangi bir iptal yoktu. İnsanların hiçbir şey yokmuş gibi pub’lara konserlere gittiği bir hafta sonu geçirdik. Özellikle Londra’da, tuvalet kağıdının bittiği birkaç süpermarket dışında global gündem hissedilmiyordu bile diyebilirim. Ve nihayet dün okulların kapandığı açıklandı. Yakında karantina olacağı da konuşuluyor. Toplam vakaların 3’te 1’inin görüldüğü Londra’da süpermarketler yağmalandığı için alışveriş kısıtlaması ve yaşlılara öncelik getirildi. Sokaklar nitekim daha boş ancak hayat devam ediyor.

Peki İngiltere daha erken önlem alabilecekken neden şimdi? Burada bir parantez açmak istiyorum, uzmanlar hastalığın kendi halinde yayılmaya bırakıldığında 3 ayda kontrol altına alınacağı, zamana yayılmış “önlemli yaklaşımda” ise bu sürenin 5 aya uzayacağını ön görüyorlar. Tabii kendi haline bırakılan hastalıkta kayıpların en az iki kat daha fazla olacağı detayını da atlamamak gerek. Bana sorarsanız süreci kısa ama acılı tutmanın devletin çıkarına hizmet edecek 3 ana noktası var.

İlki, herkes aynı anda hastalanacağı için, yetersiz sağlık sisteminin çökmesine bahaneleri olacak. Hastalık uzun vadede yayılsaydı da sağlık sisteminin buna hazır olduğuna zerre inancım yok. Dolayısıyla iki senaryonun da sonucu aslında aynı gibi. En azından kaos ortamında devletin “bunu hiçbir sağlık sistemi kaldıramazdı” gibi bahanelerin arkasına sığınma lüksü olacak. İkincisi, az önce bahsettiğim ekonominin 3 ayla 5 ay arasındaki dayanma gücü ve devlete yükleyeceği maddi yük farkı – yani milyarlarca pound. Üçüncüsününse, en büyük risk grubunun hali hazırda “yük” olarak görülen hasta/yaşlı kesim olması olduğunu düşünüyorum. İşgücünü tehlikeye sokan bir salgınla karşı karşıya olsaydık yine bu kadar rahat davranılır mıydı? Kulağa canice geliyor biliyorum. Kapitalizmin zirvesinde “sosyal devlet” bu kadar oluyor. Bir yandan dile getirirken rahatsız olurken diğer yandan bu kültürün içinde yeterli vakit geçirmiş biri olarak devletin ne pahasına olursa olsun kendi çıkarlarını ön plana alarak hareket etmesine şaşıramıyorum, düzen bu.

Şunu da atlamamak gerek, oynanan bu kumarın alınan riske değme olasılığı da var. Çin’i tamamen ayrı bir vaka olarak ele alırsak henüz karantinanın hastalığı yenebildiği bir Avrupa ülkesi örneğimiz yok. İtalya’da vakalar azalıyor mu? Süreç bittiğinde bütün önlem ve kısıtlamalara rağmen hastalığın kontrol altına alınamaması ve karantinanın uzun vadede aynı sayıda hatta belki daha fazla ölüme yol açması da halen olasılık dahilinde. Bunu ancak zaman gösterecek.